ප්‍රාදේශීය ව්‍යවහාර

  
(මධ්‍යම පළාතේ , මහනුවර දිස්ති‍්‍රක්කයේ , පූජාපිටිය ප‍්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශයට අයත් කිතුල්ගොල්ල හා උඩ කිතුල්ගොල්ල ග‍්‍රාම නිළධාරි වසම් දෙක ආශී‍්‍රතව කරනු ලබන අධ්‍යයනයකි)

        පුද්ගලයාගේ උපතේ සිට මරණ මංචකය  දක්වා වන ජීවන පැවැත්මට ප‍්‍රධාන වශයෙන් උපකාර වන්නේ භාෂාවයි. පුද්ගලයාගේ සියලූ අවශ්‍යතා ,  ඕනෑ එපාකම් සන්නිවේදනය වන්නේ භාෂාවෙනිි. මහද්වීපයෙන් මහද්වීපයට , රටකින් රටකට , පළාතෙන් පළාතට සහ ප‍්‍රදේශයෙන් ප‍්‍රදේශයට භාෂාව විවිධ වේ. භුගෝලීය සීමාවන් , සංස්කෘතික රාටාවන් , ආගමික පරිසරය සහ ජීවනෝපාය භාෂා ව්‍යවහාරය වෙනස් වීමට ප‍්‍රධාන වශයෙන් බලපානු ලැබේ. උදාහරණයක් වශයෙන් දකුණු පළාතේ වෙරළබඩ ආශි‍්‍රත භාෂා රටාවක් ගොඩ නැගී තිබේ. රජරට ප‍්‍රදේශයේ ගොවිතැන හා බැඳුණු  භාෂා රටාවක් ගොඩ නැගී තිබේ. මේ අනුව වර්තමානයේ ප‍්‍රදේශයෙන් ප‍්‍රදේශයට වෙනස් වු භාෂා ව්‍යවහාරයක් හදුනා ගැනිමට පුළුවනි.

       මධ්‍යම පළාත සහ වයඹ පළාතේ සීමාවන් හි කිතුල්ගොල්ල සහ උඩ කිතුල්ගොල්ල ග‍්‍රාමයන් පිහිටා තිබේ. එනම්,  මධ්‍යම පළාතේ මහනුවර දිස්ති‍්‍රක්කයේ පූජාපිටිය ප‍්‍රාදේශිය ලේකම් කොට්ඨාශයට කිතුල්ගොල්ල සහ උඩ කිතුල්ගොල්ල ග‍්‍රාමසේවා වසම් අයත් වේ. මේ හේතුවෙන් මහනුවර , මාතලේ , කුරුණෑගල යන දිස්ති‍්‍රක්කයන් තුනෙන්ම මිශ‍්‍ර වූ පොදු  භාෂා ව්‍යවහාරයක් මෙම ග‍්‍රාමයන් හි දක්නට ලැබේ. එනම් ප‍්‍රධාන වශයෙන් භාවිතා වන්නේ උඩරට භාෂා ව්‍යවහාරයයි.

            ශබ්ද රටා , ස්වර රටා , ව්‍යංජන රටා , නාම පද රටා සහ ක‍්‍රියා පද අතර භාෂාවේ විශේෂත්වයක් දැක ගැනීමට පුළුවන. මෙම ග‍්‍රාමයන්හී භාෂා භාවිතයේ දී ඒ බව දැකගත හැකිය. උදාහරණයක් ලෙස ක‍්‍රියා පද රටාවන්හී පොදු භාෂා ව්‍යවහාරයට වඩා යම් වෙනසක් දැකිය හැකිය.

       පොදු භාෂාව                              උඩරට භාෂාව

       බැලුවා                                    බලව්වා

       ඇල්ලුවා                                   අල්ලව්වා

       හිටවනවා                                  හිටෙව්වා

        තැබුවා                                     තිබ්බා

        කරද්දී                                      කරද්දිං

        හරවද්දි                                     හරවද්දිං

        කරන්න                                     කරන්ට

       බොන්න                                    බොන්ට

       ගන්න                                       ගන්ට

        

පුද්ගලයාගේ ජීවිතයේ උපතේ සිට මරණය දක්වා විවිධ අවස්ථා , විවිධ ක‍්‍රියාකාරකම් මෙන්ම ජීවන පැවැත්ම සඳහා අවශ්‍ය භාෂා භාවිතයක් පවතී. ඒ අවස්ථා පහත පරිදි ගොනු කර හැකිය.

 ජීවන චක‍්‍රය - ( උපත , වැඩිවිය පැමිණීම , මංගල - අවමංගල අවස්ථා ) කෘෂිකර්මාන්තය ඥාතීත්වය මිනිස් ගතිගුණ විශේෂිත පුද්ගල නාම මනුෂ්‍ය ශරීරය ගෘහ නිර්මාණ ආගමික බඩු භාණ්ඩ ආහාර පාන ස්ථාන නාම  ගැමි ව්‍යවහාරය භාව ප‍්‍රකාශන පද වෙනත්

ජීවන චක‍්‍රය  මිනිසෙකුගේ උපතේ සිට මරණය දක්වා වු විවිධ සමාජීය කටයුතු හේතු කොටගෙන ඒ ආශ‍්‍රිතව ගොඩ නැගුණු පද හදුනාගැනිමට පුළුවනි.

දොළ දුක        - ගර්භනි සමයේ සිටින මවට ඇතිවන ආශාව
කිරි දොවනවා - මවගේ පියයුරු වලින් කිරි ගැනිම
ඉඳුල් කට ගෑම - දරුවාට ප‍්‍රථමයෙන් ආහාර කැවිම
ගුඩුස් ඇරිම - කුඩා දරුවන්ට කිරි පිට උගුරේ යැම වැලැක්විම සඳහා කරනු ලබන ක‍්‍රියාවලියකි
හිල් පොල් කට්ට        - කුඩා දරුවන් නෑවිම සඳහා යොදා ගන්නා පොල් කට්ට
රක්ත උෂ්ණය         - කුඩා දරුවන්ට වැළදෙන සම ආශ‍්‍රිත රෝගයකි
කිරි පණු ගාය         - කුඩා දරුවන්ට වැළදෙන ගුද මාර්ගය ආශ‍්‍රිත රෝගයකි
කිරි දානය                  - පත්තිනි මෑණීයන් වෙනුවෙන් කිරි අම්මාවරුන් සඳහා දෙනු ලබන දානය
ඇස් වහ පිච්චීම         - ඇස් වහ කට වහ දෝෂ වලින් වැලැක්විම සඳහා කරනු   ලබන කාර්යකි
වැඩිවියට පැමිණීම
කොටහලු වෙනවා
ලොකු ළමයෙක් වෙනවා    - දැරියක් වැඩිවියට පැමිණීම
ගෙට වෙනවා
ජම්බු ගහෙන් වැටෙනවා
කොටහලු ගෙදර - දැරිය වැඩිවියට පැමිණි ගෙදර එම මංගල්‍යය
වතුර වක් කරනවා - වැඩිවියට පත් දැරිවිය නැවිම
කිල්ල - කිළිටි, අපිරිසිදු
රෙදි නැන්දා - වැඩිවියට පත් දැරිවිය ස්නානය කරවිමට පැමිණෙන තැනැත්තිය  
කිලි රෙදි         - වැඩිවියට පත්වුණු මොහොතේ සිට ජලය ස්නානය කරන තෙක් එම දැරිවිය                                                      හැදගෙන සිටින වස්ත‍්‍ර
ලමිස්සි - යොවුන් වියට පා තබන ගැහැණු ළමයා
තනිකම් දෝෂය        - වැඩිවියට පත්වු අවස්ථාවේදි දැරිවිය තනිවම සිටිනම් මෙම දෝෂය ඇතිවන                                                    බව පිළිගැනේ

මංගල අවස්ථාවේදි පෙළවහ - විවාහය
මුල් ඇදුම - උඩරට නිළමේවරුන් විසින් උත්සව අවස්ථා වලදි අඳිනු
                                 ලබන ඇඳුම් කට්ටලය . වර්තමානයේ මානාල මහතා අඳිනු
                                 ලබයි
කිරිකඩ සේලය -    විවාහ චාරිත‍්‍ර වලදි මානාලයා විසින් මානාලිය කළගුණ සැලකිමක් වෙනුවෙන් දෙනු                                         ලබන සුදු රෙදි
                                ප‍්‍රමාණය
දෙවනි ගමන - මනාලිය මනාලයාගේ නිවසට පැමිණිම
පොරු මස්තකය - විවාහ චාරිත‍්‍ර ඉටුකිරිමේදි මනාල යුවල නග්ගන ලද පොරුව
මංගල මුද්ද - මනාල යුවල විසින් එකිනෙකට පළදන ලද මුද්ද
බින්න බහිනවා - ස්වාමි පුරුෂයා බිරිඳගේ දෙමාපියන්ගේ ගෙදර වාසය කිරිම

අවමංගල අවස්ථාවේදි වල දානවා - මිනිය භුමිදානය කිරිම
ආදාහන පෙරහැර - අවමංගල පෙරහැර
මළ බෙරය - මළ ගෙදර දී පමණක් භාවිතා වන මරණය දැනුම් දිම සඳහා  භාවිතා  කරන බෙරය
දෙණක         - මිනි පෙට්ටිය
මරණ කිල්ල - මළ සිරුරෙන් වහනය වන විෂබීජ අවට වාතයේ රැුදි ඇති බව පිළිගැනිම
මළ බත         - දේහය තැම්පත් කර තිබු  ස්ථානයේ පිසින ලද බත
පැන් වැඞීම - මිය ගිය තැනැත්තාගේ පවුලේ උදවිය විසින් අවසන් කටයුතු සිදුකරන අවස්ථාවේදි                                         මෙය සිදු කෙරේ
කනත්න        - දේහය භුමිදානය කරන ස්ථානය
සොහොන
කැරකොප්පුව - ආදාහනාගාරය
මතක බණ - මරණය සිදු වි දින හතෙන් සිදු කරන ලද ධර්ම දේශනාව

කෘෂිකර්මාන්තය         ගොවිතැන් කටයුතු කිරීමේදී ඒ හා බැඳුණු වචන භාවිත කරනු ලැබේ.

කමත  -       ගොයම් පෑගීමට සකස් කරන ලද භූමිය
කුරුලූ පාලූව  - කුඹුරට යාබදව කුරුල්ලන්ටම වෙන් වුණු ගොඩ ඉඩම
පිල්ලෑව    -       කුඹුරක් අද්දරම පිහිටි ඉඩම
ගොං කණුව  - කමත මැද සිටුවන ලද කණුව (පුවක් කඳක් කපා සකස් කරන ලද්දකි)
අඳකාරයා  -       අස්වැන්නෙන් කොටසක් ලබාගන්නා අදහසින් අනුන්ගේ කුඹුරක වැඩ කරන ගොවියා
අඳේ          -        අඳකරුවෙකුට අස්වැන්නෙන් ලැබෙන කොටස
වක්කඩ  -      එක් කුඹුරකින් තවත් කුඹුරකට වතුර බැස්සවීම සඳහා නියරේ කැපෙන විවරය
මුත්තෙට්ටුව  - කුමුරක වැඩ කරන ගොවියා අරභයා දෙන ආහාරයට නමකි
ගොම්පස්  -       ගොම
අත්පෝරුව  -  දිගින් අඩි එක හමාරක්  හෝ දෙකක්ද, පළලින් අඩි භාගයක්ද පමණ වූ ලී පුවරුවකට සවි                                 කරනු ලබන දිග රිටක් සහිත උපකරණය
කෙවිට           -    ගොන්නු දැක්කවීම සඳහා යොදාගන්නා කෝටුව
හුළු අත්ත   -      හේන වටා ඇති කොළරොඩු වලට ගිනි තැබීම සඳහා වියළි පොල් අතුවලින් සාදාගන්නා                                ලද්දකි
සරුවාලේ   - ගොවිතැන් කටයුතු වලදි ගොවියන් විසින් අදින ලබන කලිසමට තරමක් සමාන ඇදුමකි

ඥාතීත්වය නෑදෑයන් හැඳින්වීම පිණිස යෙදෙන සිංහල වචන පද්ධතිය ප‍්‍රදේශයෙන් ප‍්‍රදේශයට වෙනස් වන්නනකි. මෙහි දැක්වෙන්නේ නෑකම් රටාව සම්බන්ධ වූ උඩරට, මධ්‍යම පළාතේ අප ප‍්‍රදේශයේ යෙදෙන පද සමහරකි.

අත්තම්මා - පියාගේ මව හෝ මවගේ මව
අප්පච්චි - පියා
නැන්දම්මා - පියාගේ සහෝදරිය, මාමාගේ බිරිඳ, බිරිඳගේ හෝ සැමියාගේ මව
නෑනා - මාමාගේ දුව, බිරිඳගේ හෝ සැමියාගේ සහෝදරිය
මස්සිනා - මාමාගේ පුතා, බිරිඳගේ හෝ සැමියාගේ සහෝදරයා
මාමණ්ඩි - මාමා , බිරිඳගේ හෝ සැමියාගේ පියා
ලොකු අප්පච්චි - පියාගේ වැඩිමහල් සහෝදරයා - ලොකු තාත්තා
අම්මණ්ඩි - මාමා

මිනිස් ගතිගුණ මිනිසුන්ගේ කායික හා චරිත ලක්‍ෂණ විවිධාකාරය.

අමන - මෝඩ (අමන ගෑනියක්)
කඩප්පුලි - පහත්, නීච (කඩප්පුලි ගෑනු)
දහපදුරා - පහත්, නීච (දහපදුරා ගෑනු)
පච - පහත්, විශ්වාස කළ නොහැකි (පච මිනිස්සු)
පඩත්තල - නොහොබිනා වැඩක් සිදු කිරීමේදී (පඩත්තල කතා)
හුජ්ජ - නොමේරූ, පහත් (ඔය හුජ්ජ කොල්ලො මොනවද දන්නේ)

විශේෂිත පුද්ගල නාම අසමජ්ජාතියා - නීච, අධම චරිතයක් ඇත්තා
හෙලිකොට්ටා - නිර්වස්ත‍්‍රයෙන් සිටින්නා
ඇට්ටරයා - කියන දේ නොඅසන කොලුවා
ඇට්ටිම්බා - මල පහ කොට නොසෝදා සිටින්නා
පොන්නයා - පෞරුෂයක් නොවන පුද්ගලයා
වලත්තයා - අධික කාම සේවනයේ යෙදිමට කැමති පුද්ගලයා
පාහරයා - පහත් කි‍්‍රයාවන් වල යෙදෙන්නා
කඩප්පුලියා - පහත්, අධම චරිතයක් ඇත්තා
බේබද්දා - අධික ලෙස මත්පැන් පානය කරන්නා
හඞ්ඩා - අපිරිසිදුව සිටින තැනැත්තා
කාලකණ්නියා   - කාලය නිකරුනේ නාස්ති කරන්නා
රස්තියාදුකාරයා - ප‍්‍රයෝජනවත් කාර්යක් නොකරන තැනැත්තා
නාකියා - වැඩිහිටි පුද්ගලයා 

මනුෂ්‍ය ශරීරය මනුෂ්‍ය ශරීරයේ විවිධ අවයව ද ඒ හා සම්බන්ධ වූ විවිධ ක‍්‍රියා ද රෝග පීඩා ද හැඳින්වීම පිණිස අප ප‍්‍රදේශයේ යෙදෙන පද සමහරක් පහත දැක්වේ. 

අතපය හෝදන්ට යනවා - මළපහ කරන්නට යනවා
කංකලාඳුරු - කණේ හටගන්නා කලාඳුරු
කරප්පං - හමේ ඇතිවන කුෂ්ඨ රෝගයක්
කිඹුහුං යනවා - කිවිසුම් අරිනවා හච්චිං අරිනවා - කිවිසුම් අරිනවා දොට්ට පිලට යනවා - මුත‍්‍රා කිරීමට යනවා
පිට උගුරෙ යනවා , ඉස්පොල්ලෙ යනවා
- බත් ඇට, වතුර ආදිය ශ්වාසනාලයට ඇතුළු වීම
බඩ යනවා - බඩ සැහැල්ලූ වෙනවා

ගෘහ නිර්මාණගෙවල්, පන්සල්, දේවාල ආදි ගෘහ නිර්මාණ විශේෂ ද ඒවාගේ අංගෝපාංගද දැක්වෙන පද සමහරක් මෙහි ඇතුළත් වේ.

අටුගේ    - වී ගබඩා කොට ඇති කාමරය කක්කුස්සිය- වැසිකිළිය පිළිකන්න - ගේ වටා ඇති බිම් තීරුව දරගේ - දර මඩුව මැද මිදුල - ගෙයක් ඇතුළත පිහිටි මිදුල ඉස්සරහ, ඉස්තෝප්පුව  - සාලය දෙවැට - වැටවල් දෙකකට මැදි වු පාර මඩුව - මුලුතැන්ගේ පිටු පස සාදන ලද කුඩා කාමරය පත්තිරිප්පුව - දළඳා මාලිගාව හා සම්බන්ධ අටපට්ටම් ගෘහය - රජතුමා උත්සවාදිය නැරඹුවේ                                                මෙහි සිට ය පල්ලෙ මාලෙ - දළඳා මාලිගාවේ පහළ මාලය මඟුල් මඩුව - දළඳා මාලිගාව යාබද පිහිටා ඇති ගොඩනැගිල්ල හේවිසි මණ්ඩපෙ - පන්සලක හෝ දේවාලයක හේවිසි ගැසීම සඳහා වූ මණ්ඩපය 

    ආගමික- පන්සල ආශ‍්‍රිත 

හීල් දානය     - උදෑසන දානය
සලාක දානය - මාසයේ නියමිත දිනට පන්සලට දෙනු ලබන දානය
ජීව දානය - වැඩිහිටි පුද්ගලයන්ගේ නිරෝගී සුවය පතා දෙනු ලබන දානය
කිරි පිඩු දානය - කිරි , මී පැණි සමඟ සකස් කර ගන්නා කිරිබත කිරිහාර - පන්සලට දෙනු කිරිබත් දානය

බඩු භාණ්ඩ

මැටි, ලී, රන් ආදියෙන් නිපදවන ලද නොයෙක් භාණ්ඩ සමූහයක් අප ප‍්‍රදේශයෙහිද දක්නට ලැබේ.
අප්පල්ලෙ - කට පළල්ව සිටින පරිදි මැටියෙන් කළ භාජනය, හට්ටිය ඉලත්තට්ටුව - බුලත්විට සඳහා අවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය තැන්පත් කිරීම පිණිස වූ පාදයක් සහිත තට්ටුව - බුලත්                                         තට්ටුව කුරුණිය - ආහාර ගෙන යාම පිණිස වේවැල්වලින් තැනූ පෙට්ටිය
කොළොම්බුව - වාඩිවීම සඳහා ලීයෙන් කළ කුඩා ආසනය ඔළිඳ කොළොම්බුව- ඔළිඳ ක‍්‍රිඩාව සඳහා යොදා ගන්නා ලී පුවරුව නාරස්සනේ - පොළොව බිඳීමට ගන්න ායකඩ ඉන්න - අලවංගුව පිහා කැත්ත - පිහිය මඩක්කුව - වළඳක් වැසීම පිණිස භාවිත කරන අඩියක් සහිත මැටි කෝප්පය මෝල් අත - බුලත් වංගෙඩියෙහි ලා බුලත් කෙටීමට ගන්නා කුඩා යකඩය ලූණු පොල්කට්ට - ලූණු දියර තැන්පත් කිරීම පිණිස වූ පොල්කට්ට ඉලපත - ගේ, මිදුල ඇමදීම පිණිස, පොල් ආදි ඉරටුවලින් සදන්උපකරණය
තේඩාව - ලණූව
  සොකඩෙ / ටකය - රිලවුන් ද`ඩුලෙනන් වැනි සතුන් එළවිම සඳහා ටිං බෙලෙක්ක වලින් සකස්                                                    කරන ලද උපකරණයකි ස්ථාන නාම තමා අවට කිසියම් ස්ථානයක් හෝ භූමි ලක්‍ෂණයක් හැඳින්වීම පිණිස මෙම වචන භාවිත කෙරේ
කනත්ත - සොහොන් පොළ ගොම්මන - තුරු වදුල නිසා අඳුරු වූ ස්ථානය
දහපදුරාවෙ - නොයෙක් ස්ථානවල, නන්නත්තාරේ හද්දිකරාවෙ - හැමතැනම, නොයෙක් තැන්වල ඉස්පිරිතාලෙ - රෝහල දොට්ට පිලට - මුත‍්‍රා කිරීමට යන ස්ථානය
අරහේ - වෙනත් ස්ථානයක් හැදින්විම සඳහා භාවිතා කරයිආහාර පාන අප ප‍්‍රදේශයේ සෑදෙන විශේෂ ආහාර පාන ද, ආහාරයට ගන්නා ආහාර පාන සඳහා ද භාවිත කරන පද තිබේ.
අඩුක්කු - දෙවියන් සඳහා වෙන් කරන ලද ආහාර
හීල් දානය - පන්සල වෙත රැගෙන යන උදෑසන දානය
මාළු - ව්‍යංජන
ඉඹුල් කිරිබත්, කොට්ට කිරිබත්   -  ඇතුළත පැණි පොල් දමා, ඉඹුල් හෙවත් කොට්ට ගෙඩි මෙන් ගුළි                                                                    කරනු ලබන කිරිබත් කිරි ආහාර - කිරිබත් - බුදුන් වහන්සේ වෙනුවෙන් පූජා කරන ලද කිරිබත් උඳු වළලූ        - ඇතුළත පැණි සිටින පරිදි, වළලූ මෙන් උඳු පිටියෙන් සකස් කරන රස කැවිලි                                                  විශේෂය පැණි වළලූ      - ඇතුළත පැණි සිටින පරිදි, වළලූ මෙන් පාන් පිටියෙන් සකස් කරන රස  කැවිලි විශේෂය හීරිබත් - කලින්දා රාත‍්‍රියෙහි ඉතිරි වූ බත් වැලිතලප - හාල්පිටිවලින් සාදා ගන්නා රස කැවිලි විශේෂයකි අලූත් මාළු - මුහුදු මාළු, මත්ස්‍ය ආහාර
ආස්මි - පිටිවලින් සාදන, රැුල් සහිත කැවිලි විශේෂයකි කඩයප්පම් - කඩ කෑම

ගැමි ව්‍යවහාරය

     යමක් සිදුකරන හෝ සිදුවන ආකාරය දක්වන පද ‘ආකාරවාචී පද ’ නමින් හැඳින්වේ. 

අල්ල පනල්ලේ - අතරතුර ඇට්ටිම්බෙං - මලපහ කොට නොසෝදා
කට කමසෙයියාවක් නැතිව - එක දිගටම කතා කරන විට කියනු ලැබේ
තට්ට තනියම - තනිව, හුදෙකලාව නයි අරිනවා - බොරු කියනවා තනි පංගලමේ - තනිව, හුදෙකලාව පිම්මේ - ඉක්මනට, කඩිනමින් මූනිච්චාවට - බොරුවට පංපෝරිය - ලොකුකම් කියවීම වාරෙට - බොහෝ සේ ජංජාලෙ - අවුල මක බැවිලා යනවා  -    ඉවත් වෙලා යනවා
කෙලිංකටිනං ඉන්නවා - එක්තරා විධියකට වාඩි වී සිටිම

භාව ප‍්‍රකාශන
විස්මය විමතිය, කණගාටුව, එකඟත්වය වැනි භාවයක් ප‍්‍රකාශ කිරීමේදී මෙම පද භාවිත කෙරේ.

අඩා - පිරිමි දරුවන් ඇමතීමේදී මුලට යෙදේ අඞී - ගැහැණු දරුවන් ඇමතීමේදී මුලින් යෙදේ අඩෙ අප්පා - විස්මය පළ කිරීමේදී යෙදේ ඉඳකිං - හෙළා දැකීමේදී යෙදේ එහෙනං - එකඟත්වය පළ කිරීමේදී යෙදේ ඔය කීවේ - වෙනත් කෙනෙකු කියූ දෙයකට අසතුට පළ කිරීමේදී යෙදේ දෙයියෝ සාක්කි - විස්මය හැඟවීමේදී යෙදේ හුට්ට පටස් - අනපේක්‍ෂිත යමක් සිදුවූ විට ඉබේට කියවෙන පදයකි පට්ට - නියමයි
අප්පටසිරි - පුදුමයක් හැඟවිමේදි යෙදේ

වෙනත් කල වැද්දා - උගුඩුවා පාන්කිරිචිචා - පොල්කිචිචා
ඇඹුල් දෙහි - ඇඹුල් දොඩම් කරාඔු - කරාබු වෑවර   - කුරුම්බා ජමනාරං - ලොකු නාරං විශේෂයකී වල් - තණකොළ මඩ පුවක් - කල්තබා ගැනීම සඳහා කලක් වතුරේ තබා ගන්නා පුවක්
විසි ගහනවා - වල් පැළැටි ඉවත් කිරිම
පිදේනිය   - තොවිල් වලදි භාවිතා කරන පේරේත තටුව සුම්බරේ - හිසේ බදින ජටාව සිනි ගඳ - මාළු, මස් සේදිමේදි එන දුර්ගන්ධය කඞ්ඩ - ඉංශ‍්‍රිසි භාෂාව ආමන්ත‍්‍රණය  සඳහා යොදා ගැනේ කුඬේ බානවා - කුඩය අකුලනවා පට්ට කෑල්ල - යොවුන් වියේ සිටින ගැහුණු ළමයා